Mentaal welzijn van mannen: erover praten of echt stappen zetten?

Mentale gezondheidsproblemen bij mannen

Wanneer mensen de term mentale gezondheidsproblemen horen, denken ze vaak aan stress, depressie of angst — klachten die statistisch vaker bij vrouwen voorkomen [2]. Toch tonen studies een ander patroon bij mannen. In sommige Westerse landen zijn mannen verantwoordelijk voor zo’n 75% van de sterfgevallen door zelfdoding. Ze hebben ook een aanzienlijk hogere kans op middelenmisbruik en impulscontroleproblemen. Interne signalen zoals verdriet, hopeloosheid of angst worden vaak geminimaliseerd of zelfs over het hoofd gezien — zowel door mannen zelf als door hun omgeving [3].

Een mogelijke verklaring voor deze verschillen ligt in de manier waarop mannen met psychische klachten omgaan. Onderzoek toont aan dat mannen gemiddeld genomen vaker kiezen voor probleemgerichte of vermijdende strategieën, zoals harder werken, zichzelf afleiden of middelen gebruiken [4][5]. Emotionele pijn blijft daardoor vaak verborgen achter uitwendig gedrag zoals woede, terugtrekking of risicovol gedrag [3].

Omdat dit soort gedrag vaak wordt gezien als een sociaal probleem in plaats van als een signaal van onderliggende nood, blijven veel worstelingen onzichtbaar. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mannen minder snel professionele hulp zoeken voor hun mentale gezondheid.

Is daar een verklaring voor?

Maatschappelijke normen rond mannelijkheid verklaren deze patronen deels. Eigenschappen zoals stoerheid, emotionele controle en zelfstandigheid worden vaak al van jongs af aan aangemoedigd bij jongens en mannen. Hoewel die kwaliteiten in bepaalde situaties zeker waardevol zijn, kunnen ze het moeilijker maken om te herkennen wanneer diepgaandere ondersteuning nodig is [3].

Ondanks een groeiend bewustzijn verklaart dit ook waarom er nog steeds drempels zijn voor mannen om hulp te zoeken. Veel mannen geloven dat ze hun problemen zelf moeten oplossen, maken zich zorgen over oordelen van anderen of hebben het gevoel dat de bestaande hulpverlening niet afgestemd is op hun noden [6].

Zo leggen veel therapievormen sterk de nadruk op het uiten van emoties. Hoewel dit zeer doeltreffend kan zijn, voelt het voor sommigen onnatuurlijk — zeker voor wie geleerd heeft om stoïcijns te blijven en emoties onder controle te houden.

Moeten we dan het hele denkkader van mannen overhoop gooien om hen te helpen?

Moeten we mannen aanmoedigen om voortdurend over hun problemen te praten, al hun emoties te delen en meteen naar een psycholoog te stappen? Natuurlijk niet.

Het ondersteunen van de mentale gezondheid van mannen vraagt om erkenning van verschillen en het aanbieden van hulpvormen die aansluiten bij diverse manieren van omgaan met stress. Eerste stappen kunnen bestaan uit fysieke activiteit, het stellen van haalbare doelen, een duidelijke dagstructuur of het geleidelijk opbouwen van emotioneel bewustzijn. Duurzaam welzijn bouw je op door veerkracht te versterken op je eigen manier — niet door één specifieke manier van uitdrukken op te dringen. Actie ondernemen, problemen aanpakken en opnieuw grip krijgen op het leven kan het zelfvertrouwen versterken en de mentale gezondheid verbeteren. Sociale steun speelt hierin een belangrijke rol, niet per se door volledige emotionele openheid te eisen, maar door begrip, aanmoediging en mogelijkheden tot actieve, constructieve coping [7].

Tot slot: ieder mens is uniek, en er bestaat geen kant-en-klare oplossing die voor iedereen werkt. Mensen beschikken over een indrukwekkend vermogen tot herstel, en velen vinden zelf opnieuw balans na moeilijke periodes. Hopelijk is duidelijk dat goedbedoeld advies zoals “praat er gewoon over” vaak tekortschiet tegenover de complexiteit van de realiteit. Toch geldt: wanneer de moeilijkheden blijven aanhouden en het dagelijks functioneren onder druk komt te staan, kan het wél degelijk een verschil maken om steun te zoeken — bij vrienden, familie of een professionele hulpverlener.

Author:Stef Van Puyenbroeck

Disclaimer: Deze site kan en zal geen medisch/gezondheidsadvies bevatten. De medische/gezondheidsinformatie is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve en educatieve doeleinden en is geen vervanging voor professioneel advies. Daarom raden wij u aan om, voordat u actie onderneemt op basis van dergelijke informatie, de juiste professionals te raadplegen.

Referenties

[1] World Health Organization, Mental health: strengthening our response. World Health Organization, 2022. Available at: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-strengthening-our-response.

[2] Valencia-Florez, K.B., et al., Stress, a brief update. International Journal of Psychological Research, 2023. 16(2): p. 105–121.

[3] Affleck, W., M. Carmichael, and R. Whitley, Men’s mental health: Social determinants and implications for services. Canadian Journal of Psychiatry, 2018. 63(9): p. 581–589.

[4] Matud, M.P., Gender differences in stress and coping styles. Personality and Individual Differences, 2004. 37(7): p. 1401–1415.

[5] Wright, H.M., et al., Gender differences in perceived stress and coping among college students: A cross-sectional study. PLOS ONE, 2023. 18(5).

[6] Seidler, Z.E., et al., What gets in the way? Men’s perspectives of barriers to mental health services. International Journal of Social Psychiatry, 2020. 66(2): p. 105–110.

[7] Sharp, P., et al., Social support buffers young men’s resilient coping to psychological distress. Early Intervention in Psychiatry, 2023. 17(8): p. 784–791.