De neurofysiologie achter lichaamsbeweging

Wat gebeurt er als we bewegen?

Wanneer we bewegen, neemt de bloedstroom in ons lichaam toe. Enerzijds gebeurt dit in de delen van het lichaam die we aan het gebruiken zijn. In deze regio’s is zuurstof nodig om glucose af te breken en de brandstof te maken die onze spieren gebruiken om samen te trekken – adenosinetrifosfaat (of ATP).  Aangezien alle lichaamsfuncties een neurologische component hebben, is er tijdens het sporten anderzijds ook een aanzienlijke toename van de bloedtoevoer naar de hersenen [4].

Als gevolg van deze verhoogde bloedtoevoer naar de hersenen en de neurofysiologie en neuroplasticiteit die met bewegen gepaard gaat, is aangetoond dat lichaamsbeweging een positief effect heeft op de stemming, het cognitieve geheugen, angst, depressie, slaap en zelfs een vermindering van het risico op dementie teweegbrengt [1, 5].

Hoe gebeurt dit dan?

Wanneer we sporten, lokt dit een acute stressrespons uit. De amygdala (verantwoordelijk voor de verwerking van emoties) stuurt een signaal naar de hypothalamus (het commandocentrum van de hersenen), die communiceert met het autonome zenuwstelsel. Ons autonome zenuwstelsel is verdeeld in een sympathisch stelsel en een parasympathisch stelsel [6].

Bij een acute inspanning, zoals bijvoorbeeld vijf kilometer lopen, stimuleert ons sympathisch zenuwstelsel (bekend van de vecht-vluchtreactie) de verspreiding van epinefrine (beter bekend als adrenaline) door ons lichaam. Hierdoor treden allerlei lichamelijke veranderingen op, zoals een stijging van onze hartslag en ademhaling. De verhoogde zuurstofbehoefte zorgt ervoor dat er meer bloed naar het lichaam stroomt [7]. Deze reactie komt erg snel tot stand. Er wordt tevens cortisol vrijgegeven om het sympatische zenuwstelsel geactiveerd te houden zodat ons lichaam actief en alert blijft.  Cortisol wordt vaak benoemd als ons stresshormoon, maar ook in een acute vorm zorgt het voor een toename in geluk en geheugen, en verlaagt het de gevoeligheid voor pijn.

Deze acute stressreactie is uiterst heilzaam en belangrijk voor ons lichaam en onze hersenen. Deze situatie moet natuurlijk eindig zijn in de tijd, waarna het parasympatisch zenuwstelsel meer betrokken raakt om terug te keren naar metabolische en fysieke regulering.

Er is overvloedig bewijs dat periodes van systematische lichaamsbeweging (d.w.z. herhaaldelijk hardlopen) het regulerende effect van het parasympathische zenuwstelsel (rust en vertering) verbetert. Hierdoor neemt het vermogen toe om ons sympathisch zenuwstelsel te controleren en te temperen [8]. Dit resulteert in een daling van de hartslag in rust, een betere regulering van de bloeddruk, en een betere regulering van het cortisol – waardoor vele parameters die verband houden met een verhoogd risico voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid verbeteren [8].

Sociale voordelen

In deze blog verdiepten we ons in de effecten en de wetenschappelijke bewijzen van lichaamsbeweging op onze fysieke gezondheid en wat er met onze hersenen gebeurt tijdens het bewegen.

Wat niet aan bod is gekomen, is het sociale en het rustgevende effect van lichaamsbeweging.  Het is bekend dat lichaamsbeweging ook op deze elementen een positief effect kan veroorzaken, in alle verschillende bevolkingsgroepen.

Hoe kan ik van lichaamsbeweging een vaste gewoonte maken?

Het belangrijkste bij lichaamsbeweging is het ontwikkelen van een langdurige gewoonte. Je kunt het meest fantastische programma krijgen, maar als dat niet past bij jou als persoon, je doelen en  je voorkeuren , dan is het weinig waarschijnlijk dat je dit programma zal volhouden.

Een paar tips die voor iedereen belangrijk zijn;

1. Zoek iets wat je graag doet – we kunnen niet genoeg benadrukken hoe belangrijk dit is. De activiteit moet je gelukkig maken.
2. Bouw langzaam maar zeker op.
3. SMART doelen – Specifiek, Meetbaar, Haalbaar, Relevant, Tijdgebonden. Op deze manier je doel voor ogen houden, werkt erg effectief.
4. Progressieve belasting – Zoals alle goede dingen in het leven moeten we bewegen uitdagend houden door middel van een langzame maar systematische opbouw
5. Zoek iets wat je leuk vindt om te doen
6. Maak er een sociaal gebeuren van, betrek je vrienden en familie
7. Bekijk het als een INVESTERING in de toekomst

References

1. Wang, Y. and K. Ashokan, Physical Exercise: An Overview of Benefits From Psychological Level to Genetics and Beyond. Front Physiol, 2021. 12: p. 731858.
2. Geneen, L.J., et al., Physical activity and exercise for chronic pain in adults: an overview of Cochrane Reviews. Cochrane Database Syst Rev, 2017. 4: p. Cd011279.
3. Ruegsegger, G.N. and F.W. Booth, Health Benefits of Exercise. Cold Spring Harb Perspect Med, 2018. 8(7).
4. Delp, M.D., et al., Exercise increases blood flow to locomotor, vestibular, cardiorespiratory and visual regions of the brain in miniature swine. J Physiol, 2001. 533(Pt 3): p. 849-59.
5. Wang, S., et al., Exercise Dosage in Reducing the Risk of Dementia Development: Mode, Duration, and Intensity-A Narrative Review. Int J Environ Res Public Health, 2021. 18(24).
6. Waxenbaum, J.A., V. Reddy, and M. Varacallo. Anatomy, Autonomic Nervous System. 2022  [cited 2022 28.11.2022]; Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539845/.
7. Basso, J.C. and W.A. Suzuki, The Effects of Acute Exercise on Mood, Cognition, Neurophysiology, and Neurochemical Pathways: A Review. Brain Plasticity, 2017. 2: p. 127-152.
8. Morgan, J.A., F. Corrigan, and B.T. Baune, Effects of physical exercise on central nervous system functions: a review of brain region specific adaptations. J Mol Psychiatry, 2015. 3(1): p. 3.
9. Vecchio, L.M., et al., The Neuroprotective Effects of Exercise: Maintaining a Healthy Brain Throughout Aging. Brain Plast, 2018. 4(1): p. 17-52.

Author: Katina McCulloch
Co-founder and directeur at Waves

Disclaimer:

This site cannot and doesn’t contain medical/health advice. The medical/health information is provided for general informational and educational purposes only and is not a substitute for professional advice. Accordingly, before taking any actions based upon such information, we encourage you to consult with the appropriate professionals.